در باره ی مولی الموحدین علی بن ابی طالب علیه السلام
حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی (دامت برکاته):
ادراك مقام رسول اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) و نيز مقام اميرالمؤمنين و ائمه معصومين (عليهمالسلام) ميسور هيچكس نيست و آنان در مقام انسانيت و خلافت مطلقه اِلاهي، نور واحدند. از اينرو، رسول اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) درباره اميرالمؤمنين (عليهالسلام) ميفرمايد: «ما عرفك يا عليّ حق معرفتك إلاّ اللّه وأنا»؛ يا علي! جز خدا و من، هيچ كس تو را آنگونه كه شايسته است، نشناخت.
انسان كامل آيينه تمام نماي اوصاف فعلي خداوند است. براي شناخت كُنه انسان كامل، چاره اي جز انسان كامل شدن نيست. در اين حالت است كه معناي اسم اعظم مشهود، و واقعيت «كتاب مبين» مبيّن مي گردد و نيز حقيقت «اُمّ الكتاب» آشكار، و عِدل قرآن كريم بودنْ واضح مي شود و شرط حِصْن بودن توحيد احراز مي گردد.
اميرالمؤمنين (ع) برجسته ترين انسان كامل و نيز شخصيت ممتازي است كه قبل از خلقت عالم وجود، نور او و نور رسول الله (ص) به صورت يك مجموعه خلق شد، چنانكه رسول اكرم (ص) مي فرمايد: «خلقت أنا وعليّ من نورٍ واحد». سپس اين نور واحد عوالمي را پشت سر گذاشت و به اين نشأه از عالم وجود رسيد تا اين كه در دنيا يكي در لباس نبوت جلوه كند و ديگري در جبّه امامت.
براي غير ذات نوراني ائمه معصومين (عليهم السلام)، نه شناخت عارفانه شهودي كُنه اميرالمؤمنين (عليه السلام) مقدور است و نه معرفت حكيمانه حصولي عمق يا اوج او ميسور.
انسان كامل چونان اميرالمؤمنين علي بن ابي طالب (ع)، عصاره نظام آفرينش است و آن چه در جهان امكان به طور كثرت مَنْشُور است، در حقيقتِ علي بن ابي طالب (ع) به طور وحدتْ ملْفُوف است و هماهنگي اين لَفّ و نَشْر، پيام خاص خود را دارد و آن اين كه وجودهاي طبيعي، مثالي، عقلي و اِلهي اشياي عيني، همتاي مراحل چهارگانه وجود اين عَبْد محض و با اخلاصِ خداوند خواهد بود.
به طوري كه اگر نظام تكوين به صورت انسان كامل مُتَمثِّل گردد، همان #حضرت_علي (ع) خواهد بود و اگر حقيقت انسان كاملي مانند علي بن ابي طالب (ع) به صورت جهان عيني مُتبلوِر شود، همين جهان كنوني خواهد شد و اين تبادل و تعاملِ متقابل محصول تطابق لَفّ و نشر است كه به آن اشارت شد. اثر اين هماهنگي كاملِ انسانِ معصوم و جهان را مي توان در علم غيب انسان كامل نسبت به آنچه در جهان مي گذرد و نيز تأثير وي در آن به اذن خداوند مشاهده نمود.